Liga Futebol Amadora

POLIMIKA ITC BA CARSAE FC

(Hanoin Ruma Konaba Karta Hosi FFTL ba LFA)

Hosi: Antonio J. Castro da Cunha

Observador LFA

Liga Futebol Amadora (LFA) hakat liu ona jornada da-hat. Fans no bolamania Timor-Leste mos antusiasmu tebes hodi akompaña no asiste diretamente jogu futebol iha estadio, nune’e mos hosi media. Prezensa jogadores estranjeirus hosi nasaun viziñu Indonesia, hanesan Patrick Wangai, Tibo, Abdul iha Karketu FC no Okto Maniani, Boas Solosa  iha Carsae FC i seluk tan ne’ebe joga iha Cacusan FC, Cablaci FC no Aitana FC, sai “maninga” ne’ebe dada atensaun hosi adeptus, fans no bola mania hotu iha nasaun murak ida ne’e.

Maibe hafoin jornada da-hat, ita hotu hakfodak ho release ne’ebe hato’o hosi Prezidente Casrsae FC, Pedro M. Carascalao. FFTL fo sansaun ba Carsae FC liu hosi LFA. Hafoin le’e tiha release hosi Prezidente Carsae FC liu hosi media jornal no medsos Facebook, mosu kedas perguntas ida iha ha’u nia hanoin. Karik Carsae FC vioala regras no regulamentu FIFA nian? Oinsa ho klubu seluk? Karik Liga Futebol Amadora hetan “Rekuiñesimentu” hosi FFTL no FIFA? Maibe molok to’o iha ne’eba, ha’u hakarak fo-hanoin fali konaba sa-ida maka ITC. Ha’u tenta atu fo hanoin badak ida nu’udar observador, fans no adeptus ida iha futebol Timor-Leste.

International Transfer Certificate (ITC)

ITC katak International Transfer Certificate ne’ebe maka klubu ida halo ho klubu seluk entre nasaun rua. Transferensia jogadores entre klubu hosi federasaun rua ne’e hala’o liu hosis dalan Transfer Matching System (TMS). TMS katak sistema elektronika ne’ebe instaladu atu monitoriza tranferensia internasional, registu jogador professional entre asosiasaun ka federasaun (futebol) hosi nasaun rua ne’ebe diferente. Objetivu hosi TMS maka atu halo transferensia jogador ho “lais, fasil no importante liu maka iha transparancia”. TMS ne’e obrigatoriu no validu ba tranferensia internasional jogadores  professional mane iha ambiente futebol.

Hosi definisaun ne’ebe iha, hakarak atu esplika mai ita hotu katak prosesu ITC no TMS ne’e so bele aplikadu ba jogadores ne’ebe joga iha liga futebol ne’ebe iha mahan Federasaun no FIFA. Bainhira liga futebol ida la hetan rekuiñesimentu hosi federasaun no FIFA, maka la-iha obrigatariu ba jogadores ida atu bele trata prosesu ITC. Maibe, klubu iha obrigasaun atu trata vistu traballu ba jogadores no garanti katak jogadores refere moris tuir regras imigrasaun.

Agora kestaun maka ne’e, sistema ITC ne’e aplikadu ka lae ihaPrimeiro Liga Futebol Amadora ne’e? Sera que klubu hotu ne’ebe partisipa iha LFA no kontrata jogadores hosi estranjeiru ne’e kumpri hotu ona regras (ITC) ne’ebe iha? Karik lae, se los maka tenki simu kulpa, LFA ka KLUBU Futebol?

Rekuiñesimentu Hosi FFTL no FIFA

Iha inisiu Liga Futebol Amadora hahu, mosu esteitmentu oin-oin hosi direjentes FFTL balun, ne’ebe maka minimiza ezistensia hosi LFA ne’e rasik. Ha’u sei lembra, Sekretariu Jeral FFTL Sr. Amandio hateten, iha fulan hirak liu ba, iha media nasional sira, katak FIFA la rekuiñese klubu sira ne’ebe oras ne’e joga iha Liga Futebol Amadora.

Razaun prinsipal hosi esteitmentu ne’e, tanba klubu hirak ne’ebe oras ne’e joga iha LFA la prienxe rekizitus FIFA nian nu’udar klubu futebol. Agora, pozisaun FFTL nian oinsa? Ha’u la-dun hatene. La-iha informasaun barak ne’ebe ha’u hetan relasiona ho pozisaun FFTL ba realizasaun LFA ne’e. Maibe, haree ba enkontrus sira ne’ebe hala’o entre SEJD, LFA no FFTL ha’u fiark katak FFTL mos “rekuiñese”.

Kestaun mai ha’u maka ne’e, FFTL “Rekuiñese” no FIFA la rekuiñese klubu hirak ne’ebe oras ne’e joga iha Liga Futebol Amadora. Se-karik tanba klubu hirak ne’e hetan “Rekuiñesimentu” hosi FFTL de’it, sistema ITC validu para aplika? Se validu, tanba sa maka sansaun ne’e husu de’it ba Carsae FC? Klubu seluk ne’ebe kontrata jogadores hosi Indonesia, ne’e oinsa? Ha’u mos iha duvidas seluk, será que klubu futebol ida bele hetan sansaun, bainhira klubu ne’e rasik seidauk hetan rekuiñesimentu hosi FIFA no talves FFTL mos? Ou seidauk registu nu’udar membro hosi federasaun ka FIFA?

Ikus.

Ha’u hakarak fo hanoin de’it, katak klubu 21 ne’ebe oras ne’e joga hela iha 1^a. LFA, tantu iha 1^a.‑ Divizaun no 2^a.. Divizaun, sira nia estatuta ne’e sei amadora hela. Klubu sei amadora, Liga mos sei amadora. Portantu, ha’u hanoin la-iha obrigasaun ba klubu ida iha LFA ne’e atu bele trata ITC sa-tan TMS. Sa-tan federasaun origin hosi jogadores internasional Indonesia, PSSI mos hetan hela sansaun hosi FIFA no klubu futbelo sira iha Indonesia mos “la-ativu” iha liga professional.

Maibe, se-karik diresaun disiplinar FFTL “tenki obrigadu” hasai duni karta ida hodi husu ba LFA atu fo sansaun ba Carsae FC, maka aktus ne’ebe hanesan mos tenki halo ba klubu seluk. Ida ne’e kestoens konaba imparsialidade hosi FFTL no LFA mos.

Atu taka, ha’u hakarak hateten de’it katak karta ne’ebe maka Diretor Komisaun Disiplinar FFTL haruka ba LFA ne’e, la refleta lolos definisaun konaba ITC tuir FIFA iha. FFTL sei-dauk bele difini ho di-di’ak, klubu ne’ebe maka tama ona iha kategoria professional no ida ne’ebe maka sei amadora (amatir) hela.

Ba Carsae FC, ha’u hanoin tuir lolos, klubu la-iha obrigasaun atu trata ITC ba PSSI no FFTL. Tanba ITC noTMS ne’e, so-bele aplika de’it ba jogadores professional ne’ebe joga liga professional entre federasaun rua hosi nasaun rua ne’ebe diferente. Kestoens maka ne’e, iha Indonesia liga professional la la’o no iha Tmor-Leste liga amadora hela. Maibe, se-liga ho jogadores internasional Carsae FC (Boas no Okto) ne’ebe “obrigadu” tenki fila tanba kestoens lei imigrasaun, ne’e buat seluk ida.***