JANELA CIENSIA

OPINI (18) EDUKASAUN (14) DESPORTO (13) EKONOMIA (13) Poema (11) POLITICA (10) HISTORIA (4)

21 December 2016

Maria Vitoria Timor-Leste



PÉROLA DE TIMOR-LESTE IHA PALKU DAA 2
(Lisaun ruma hosi Maria Vitoria)

Hosi: Antonio J. Castro da Cunha

Povo Timor-Leste matan komesa monu ba muzika dangdut. Povu Timor-Leste nia fuan hahu nafurin ho domin ba Maria Vitoria (MarVi). Feto klosan ida ne’ebe hatudu aprezentasaun furak no espekta tebes iha palku Dangdut Akademi Asia 2 (DAA 2)-Indonesia. Timor-Leste nia oan ida ne’ebe antes la hatene no la kuñese dangdut, derepenti de’it naran sai famouzu tebes iha palku dangdut. Ema hotu admira. Ema konta nia prezensa. Partisipasaun MarVi ho nia kolega na’in 5 seluk iha kompetisaun Dangdut Akademi Asia 2, dada duni atensaun ne’ebe bo’ot hosi povu nasaun ida ne’e. Ida ne’e maka vista ne’ebe ohin loron timoroan hotu hareé, asiste no konta tuir iha sira nia atividades loron-loron.
Partisipasaun timoroan sira iha palku kompetisaun DAA 2-INDOSIAR, la’os ba atu prienxe numeru no halo rame de’it palku, maibe sai duni kompetitor ida ne’ebe nasaun seluk mos konta. Ha’u pesoal la gosta kanta. Tanba lian la di’ak liu – fals los. Maibe ha’u gosta rona muzika. Uluk sei hanesan estudante iha Surabaya, ha’u mos gosta rona muzika popdut – Pop Dangdut…hahaha. Timoroan na’in 6 eskoelidu hodi reprezenta Timor-Leste ba Jakarta-Indonesia. Na’in 4 hela iha faze da-uluk de’it. Na’in 1 to’o faze da-tolu (top 18) no na’in 1 seluk ohin loron iha ona faze da-hat (top 12). Nia maka MarVi – pérola de timor.
Maluk timoroan sira hotu, ha’u fiar oras ne’e ita hotu louva no orgulliu tebes ho pasu ne’ebe MarVi hakat to’o ona. Iha fulan ida ikus ne’e, MarVi, joven feto timoroan ida ho idade tinan 15, mai hosi familia simples tebes. Iha palku kompetisaun Dangdut Akademi Asia 2 (DAA 2), MarVi konsege hatudu surpreza bo’ot ho talenta lian osan-mean ne’ebe nia iha ba publiku.
MarVi sai trending topic. Ema barak admira ho talenta ne’ebe nia iha. Lian ne’ebe furak ho karater vokal ne’ebe as, halo komentador sira, juri no amantes muzika dangdut hosi nasaun seluk laran monu ba nia. Asean admira. Mundo admira. Afinal iha Timor-Leste subar hela pérola murak ida iha muzika.
Maluk leitores sira, hakerek ida ne’e la’os atu minimiza timoroan na’in lima seluk, Dora Bria, Lola Cancio, Marco Araujo, Jerry Kong no Gerson Oliveira nia kapasidade no talentu iha muzika. Sira hotu iha lian ne’ebe furak no uniku. Sira hotu hatudu ona performa ne’ebe di’ak no hamorin ona Timor-Leste nia naran. Gerson konsege to’o top 18. Nu’udar timoroan, no hanesan sidadaun Timor-Leste ita hotu tengki orgulliu ba MarVi.

Lisaun Ne’ebe Bele Aprende
Maluk leitores hotu, pesoalmente ha’u la kuiñese MarVi. Maibe, bainhira rona no hareé katak Timor-Leste nia oan ida ne’e hananu iha kompetisaun no lori bandeira nasional hamrik iha palku espektakuler, neon ne’e senti haksolok no orgulliu tebes. kalan-kalan “mete” hodi loeno matan ba INDOSIAR, la’os tanba gosta dangdut, maibe tanba hakarat de’it atu asiste Timor-Leste nia oan nia performa.

MarVi oras ne’e hakat to’o ona iha faze top 12. Uniku nia mesak, tanba Gerson tengki tersenggol ona iha top 18. Performa pérola Timor-Leste ne’e liu ona espektativa ema hotu nian. Iha media sosial hanesan facebook, ema barak ko’alia konaba MarVi. Media nasional iha Timor-Leste mos sempre foti nu’udar notisia importante. Deputado sira mos ko’alia ona asuntu ne’e iha Parlamentu Nasional. Brevemente – timoroan hotu orgulliu ho prestasaun ne’ebe MarVi atinji ona. Ho idade ne’ebe sei nurak tebes, MarVi leba ona misaun bo’ot ida, konaba oinsa bele hamorin Timor-Leste nia naran liu hosi kompetisaun palku muzikal iha Indonesia-nasaun ne’ebe bo’ot no kuñesidu tebes ho dangdut.
Sa ida maka ita – timoroan hotu, liu-liu juventude sira futuru nasaun ne’e nian bele aprende hosi prestasaun MarVi? Ita hotu konkorda katak, la-iha susesu ida ne’ebe maka mosu derepenti de’it. Haré’e ba antesedente ne’ebe MarVi iha, susesu ne’ebe ohin loron nia hetan mai hosi vontade ida ne’ebe forte tebes atu kontinua aprende, aprende no aprende hodi kadi no dezenvolve talenta ne’ebe Maromak haraik ba nia.
Lisaun seluk ne’ebe ita bele aprende hosi MarVi, maka simplesidade, humildade, vontade atu aprende, espiritu atu hatudu performa ne’ebe di’ak no aten brani tebes hodi simu dezafius i infrenta dezafius hotu ho susesu. Mai ha’u, MarVi mosu hanesa naroman ida ba labarik timoroan hotu katak, la iha buat ne’ebe maka imposibel bainhira ita hakarak no iha vontade atu infrenta. MarVi, joven feto ida ne’ebe reprezenta karakter no identidade timoroan iha mundu. MarVi sai hanesan marka ida ba Timor-Leste nia oan ne’ebe badinas aprende, matenek,  iha kualidade no kapasidade atu bele kompete.

Agradese ba ETO TV+
Timor-Leste nia naran ne’ebe kalan-kalan ema temi TV INDOSIAR Indonesia nian, la sés hosi esforsu tomak ne’ebe maka ETO TV+ halo ona. Espiritu atu promove juventude timoroan ne’ebe iha talenta muzika ba mundu internasional, merese duni ita hotu nia apresiasaun no orgulliu. Ohin loron, maske ema hotu la temi kona, ETO TV+ loke ona dalan no karí ona mehi ne’ebe furak ba juventude timoroan hotu iha tinan sira tuir mai.
Maske nune’, ha’u espera katak servisu ETO TV+ la to’o de’it lori timoroan sira ba tuir kompetisiaun iha Jakarta. Ba oin, ha’u espera katak ETO TV+ foti nafatin papel ne’ebe importante hodi kontinua kúda no haburas talenta ne’ebe timoroan barak iha area muzika. Dala ruma ha’u husu halimar ba maluk sira nune’e, “ohin loron MarVi no timoroan seluk halo Timor-Leste nia naran iha palku kompetisiaun DAA 2 morin tebes.
Perguntas maka ne’e, depois kompetisaun DAA 2, sira MarVi CS atu ba ne’ebe no sei sai oinsa?” Nu’udar TV privadu, ha’u espera katak ETO TV+ ne’ebe inisia ona promusaun ida ne’ebe ita bele temin susesu tebes, bele kontinua garante ezistensia hosi MarVi CS iha mundu muzika Timor-Leste nian. Ha’u espera katak ETO TV+ kontinua sai esperansa ba timor-oan hotu.

Esperansa ho Marvelovs no Timor-Leste.
Hanesan ita hotu hatene ona, MarVi oras ne’e iha ona top 12. Besik ona liña final. Tanba ne’e, hakarak ka lakohi ita tengki suporta nafatin atu MarVi bele hakat to’o liña final. Hanesan esteitmentu hotu ne’ebe Marvelovs sira hato’o iha media social facebook, hotu-hotu hato’o ho esperansa ne’ebe hanesan. MarVi sei sai kompetitor ne’ebe kompetitivu tebes iha top 12 ne’e.
Hanesan performa ne’ebe maka MarVi hato’o ona hosi hahu hosi top 36, top 24 no top 18, MarVi sempre hatudu surpreza ho knanuk ne’ebe “difisil” tuir ema nia hanoin. Hareé ba susesu ne’ebe MarVi hetan iha faze hirak ne’ebe nia liu ona, ha’u hanoin esperansa Timor-Leste no Marvelovs hotu sei la monu ba rai. Tebes duni katak, kompetitor sira iha top 12 ne’e iha kualidade ne’ebe di’ak tebes, intermus lian, esperensia, kualidade vokal, no seluk tan. Maibe, iha kompetisaun buat hotu bele akontese.
Maria Vitoria alias MarVi, PÉROLA DE TIMOR-LESTE. Hosi no body-to be somebody.  Iha Timor-Leste de’it, uluk ema barak la kuñese. Maibe agora, la’os Timor-Leste de’it, Indonesia, Malaysia, Brunei Darusalam, Singapura no Thailand mos louva no admira ho MarVi. Ida ne’e seidauk konta admirador sira seluk iha Korea du Sul, Inglatera, Irlanda no Portugal.
Governu liu hosi Sekretariu Estadu Juventude no Disportu organiza ona nonton bareng. Ida ne’e di’ak, maibe seidauk to’o. Ha’u nia sujestaun, governu presiza oferese reward ruma ne’ebe maka merese ba MarVi. Performa ne’ebe MarVi hatudu ona, halo duni la’os deit timoroan maka admira no orgulliu, maibe mos ASEAN.
Atu taka hakerek ida ne’e, ha’u konvida ita hotu, nu’udar timoroan kontinua asisti no suporta MarVi iha top 12, nune’e nia bele iha forsa nafatin lori Timor-Leste nia naran semo iha mundo liu hosi muzika dangdut. Maria Vitoria, Pérola de Timor-Leste….a luta continua, resistir e vencer. #supportmarvi 100%.

Notas: kritikas no sujestaun bele haruka mai e-mail: zecunha_bcu@yahoo.com.

Maria Vitoria Timor-Leste



TAMA TOP 5: VITORIA MarVi, VITORIA TIMOR-LESTE
(Prezente Natal Ne’ebe Furak ba Povu Timor-Leste Tomak)


HOSI: Antonio J. Castro da Cunha



Dala ida tan, Maria Vitoria – MarVi - halo Timor-Leste nia naran morin iha Palku Kompetisaun DAA 2. Liu hosi aprenjentasaun kalan rua iha faze oportunidade Wild Card, MarVi konsege hetan apresiasaun ne’ebe bo’ot tebes hosi komentator na’in 6 ne’ebe hotu-hotu fo lampu hijau, hodi halakon kontestante kualifikadu hosi nasaun tolu hanesan Ihsan no Duo Alfin hosi Indonesia, Amy Fara hosi Thailand no Rojer Kajol hosi Malaysia. MarVi hakat duni ba TOP 5, faze meus final iha kompetisaun Dangdut Akademi Asia 2.
Hanesan artigu ne’ebe ha’u hakerek uluk ona, MarVi hanesan perola furak ida maka moris duni hosi husar rai lulik Timor-Leste. Talenta natureza ne’ebe MarVi iha, mistura ho determinasaun, matenek, no kapasidade atu aprende i kumpriende lala’ok kompetisaun muzika dangdut, halo nia kontinua sai kompetitor ne’ebe ema hotu konta nia prejensa. Timor-Leste orgulho. Mundo mos hamrik, foti ulun i basa-liman.
Hahu kedas top 36, espiritu kompetisaun ne’ebe MarVi iha hatudu no demonstra duni iha palku DAA 2 Indonsiar. Maske sempre okupa klasifikasaun da-tolu iha faze hotu ne’ebe MarVi hakat liu, maibe ida ne’e la hamate espiritu nu’udar maubere i buibere nia oan ne’ebe sempre orgulho reprezenta Timor-Leste iha mundo internasional.
Maria Vitoria, feto klosan jerasaun Timor-Leste ne’ebe foin moris iha era ukun-rasik an – iha karakter no mental ne’ebe forte hodi infrenta no ultrapasa dezafius hotu. Hanesan komentator hosi nasaun seluk dehan “Maria Vitoria selalu menyanyikan lagu-lagu dangdut dengan tingkat kesulitan yang tinggi dan berhasil menaklukannya dengan sangat baik”
Knanuk Bunga Pengantin no Anomang Obong (lian jawa) – nu’udar kantiku rua ne’ebe konsege lori MarVi ba top 5. Konforme komentator sira ne’ebe iha esperensia hanesan, Soimah ‘Ma’e’, Iis Dahlia, Rita Sugiarto no fitun dangdut seluk hosi Indonesia admira tebes ho kapasidade MarVi hananu kantiku ne’ebe ho nivel difikuldade as tebes. Iis Dahlia komenta “Saya aja belum tentu bisa menyanyikan lagu anomang obong dengan baik seperti Maria”.

Monu no Kontinua Hamrik hodi Luta
Bainhira MarVi tersenggol iha top 9, Marvelovs sira hotu maske kecewa maibe kontinua fo apresiasaun ne’ebe as. Ha’u, ema ida hosi ema wain ne’ebe sempre hein ho laran taridu MarVi nia aprejentasaun iha kompetisaun dangdut akademi asia 2. Bainhira MarVi tersenggol iha top 9, ha’u mos sente triste oitoan. Maibe iha lisaun ida maka ha’u aprende hosi MarVi – Simu Realidade i Rekuñese nia frakejas hotu. Ha’u triste, maibe ha’u haré’e MarVi kontinua hamrik ho fiar an, hamnasa nu’udar buibere Timor-Leste, simu kritikas no sugestaun hotu hosi komentatores no juri. MarVi “monu” maibe nia kontinua “hamrik fali” hodi luta.
Ho talentea no kualidade lian ne’ebe fitun dangdut sira rekuñese, mista ho determinasaun no karakter atu kompete ne’ebe bo’ot, aumenta mos suporta hosi Marvelovs tomak, ikus mai MarVi hetan duni Wild Card  nu’udar oportunidade ba partisipantes sira hanesan kompetitor ida ne’ebe kompetitivu liu iha Palku DAA 2. MarVi ne’ebe “monu” iha top 9, hamrik fali ho fiar an tomak hodi luta iha faze ida ne’e. MarVi kontinua hamrik no ikus mai kantiku ho dalen Jawa ne’ebe nia nivel difikuldade as tebes tuir peritus dangdut sira dehan “Anomang Obong” lori duni nia ba TOP 5.

TOP 5 : Indonesia vs Timor-Leste
Maria Vitoria tama duni ona iha TOP 5 DAA 2.  Iha loron 2 nia laran, 21 – 22 dezembro 2016, MarVi sei kompete ho partisipantes melhores na’in 4 hosi Indonesia; Weni, Ical, Rani no Irsya. Haré’e hosi kualidade no esperensia kontestantes na’in 4 ne’e, ita tenki rekuñese katak sira iha kualidade ne’ebe di’ak liu.
Performa iha TOP 5, ita bele dehan entre Indonesia vs Timor-Leste. Entre Garuda no Lafaek. Enter “David no Goliat”. Maibe, keta haluha, MarVi konsege “dudu sai” ona melhores seluk hosi nasaun sira hanesan Malaysia, Brunei, Singapura no Thailand. Tanba ne’e, ha’u fiar katak Maria Vitoria sei hatudu performa ne’ebe kompetitivu.
Durante asiste kompetisaun DAA 2 ne’e iha kanal TV Indosiar, ha’u haré’e katak Weni no Ical iha kualidade ne’ebe di’ak liu. Maibe entre Rani no Irsya, ha’u fiar Maria bele “hakat liu” sira. Tanba ne’e, ha’u fiar Maria Vitoria sei hakat to’o ba TOP 3.

MarVi Merese Hetan Timor-Leste Nia Apoiu
Oras ne’e ita hotu hatene MarVi hakat ona ba TOP 5. Hela pasu ida tan atu hakat ba faze final ka ikus liu iha kompetisaun DAA 2. Iha situasaun politika no ekonomia Timor-Leste ne’ebe sei mukit, no bainhira hare’e Emilia Pires – Feto timoroan ne’ebe halo timoran hotu “ran nakali” tanba nega Timor-Leste nu’udar nia nasaun no halai hosi justisa hodi ba subar rai seluk, Maria Vitoria  sai netik hanesan “mahon ben” ne’ebe turuk habokon no halo malirin povu nia fuan. Tanba ne’e, Maria Vitoria – MarVi – merese duni hetan Timor-Leste nia apoiu.
Konforme informasaun hotu ne’e ha’u hatene, bainhira MarVi sei kompete iha top 12 – Primeiro Ministro RDTL dr. Rui Maria Araujo orienta ona ba Embaixador Timor-Leste iha Jakarta atu bele esforsu ho posibilidade hotu apoia ba MarVi nia kareira iha Indonesia. Sekretariu Estadu Juventude i Desportu, sempre organiza nonton bareng – ida ne’e di’ak. Maibe Marvelovs no povu Timor-Leste tomak hein katak Excelência Sekretariu Estadu bele oferese prezente kontretu ne’ebe furak liu.
Lian tatolin balun mos ne’ebe ha’u lé’e iha media sosial facebook katak emprejariu bo’ot – patraun lotaria ka SDSB, Señor Mauhoka sei fo prejente bainhira MarVi fila hosi Jakarta. Nune’e mos hosi Avo Jape, na’in ba Timor Plaza. Ha’u nia esperansa katak informasaun sira ne’e hotu los. Ita hotu nu’udar sidadaun Timor-Leste orgulho no konkorda katak MarVi merese duni hetan prezenta ne’ebe di’ak liu ba prestasaun ne’ebe nia oferese ona ba nasaun doben Timor-Leste.
Timor-Leste mos sei la haluha ETO TV+ ne’ebe maka inisia no promove no apoia ona timoroan sira ba tuir kompetisaun iha Dangdut Akademi Asia 2 – Indosiar. ETO TV+ mos merese duni ita tomak nia apresiasaun. Ha’u fiar tebes katak manajementu ETO TV+ iha ona planu ne’ebe di’ak tebes konaba oinsa bele promove no garante kareira Maria Vitoria iha futuru.
Ba timoroan hotu, mai ita kontinua fo suporta ba Maria Vitoria, Perola Timor-Leste ne’ebe oras ne’e sai fitun nabilan iha ito hotu nia fuan. Mai ita kontinua suporta MarVi ho hastag #suportmarvi100%.